Kendini ilk blockchain işletim sistemi olarak konumlandıran Cartesi, özellikle yazılım geliştiriciler tarafından çok merak edilen bir projedir. Cartesi blockchain teknolojisindeki ölçeklenebilirlik ve yüksek işlem ücreti sorunlarının üstesinden gelmenin yanı sıra herkese aşina olduğu dilde kodlama yapma imkanı sunmaktadır. Fark yaratan özellikleri ile öne çıkan Cartesi’yi daha yakından tanıyabilmeniz için en merak edilen yanlarına bu yazımızda değindik.
Cartesi Nedir?
Merkezi olmayan uygulamalar (dApp’ler) oluşturmak için akıllı sözleşmeler kullanılmaktadır. Akıllı sözleşmelerin büyük bir çoğunluğu Solidity programlama dili kullanılarak geliştirilir. Bu nedenle dApp geliştirmek isteyen yazılımcıların Solidity bilgisine sahip olması zorunluluğu doğmaktadır. Solidity henüz yeni bir dil olduğu için yalnızca dApp geliştirebilmek için birçok yazılımcının kendini eğitmeye vakit ayırması gerekir. Bu durum blockchain endüstrisinin büyümesini yavaşlatmaktadır.
Cartesi, geliştiricilerin Linux’u kullanarak blok zincirinde uygulamalar geliştirmelerini kolaylaştırmayı amaçlayan merkeziyetsiz Layer-2 altyapısıdır. Cartesi tıpkı blok zinciri üzerinde oluşturulmuş, tıpkı Windows, Mac OS gibi bir işletim sistemidir. Standart programlama ortamlarının blockchain’e kolayca entegre edip yazılımcıların mevcut programlama bilgisiyle dApp geliştirebilmesini sağlar. Bu da demek oluyor ki, halihazırda Java bilen bir yazılımcı, Cartesi sayesinde Java ile akıllı kontrat yazabilir.
Cartesi, geliştiricilere esneklik sağlamak için hem zincir üstü hem de zincir dışı yapıları barındırır. Böylece dApp yapımı için ana blockchain ağı olan Ethereum başta olmak üzere birçok blockchain ile çalışabilir. Cartesi’nin Nother adlı yan zinciri sayesinde kısa süreli veriler optimize edilir ve dApp’ler daha düşük maliyetli veri kullanılabilirliği sunar.
Cartesi Nasıl Çalışır?
Cartesi blockchain işletim sistemi, ölçeklenebilir akıllı kontratlar ve merkeziyetsiz uygulamalar (dApp’ler) geliştirme ortamı yaratır. Ana akım yazılım ile akıllı kontratlar arasındaki boşluğu doldurmaya çalışan Cartesi, bunu Linux’ta bulunan programlama araçlarını kullanarak yapar. Cartesi’nin çalışma sistemini oluşturan üç temel yapısı vardır:
- Cartesi Virtual Machine (Cartesi Sanal Makinesi):
Cartesi Sanal Makinesi, hesaplama sonuçlarını blockchain’e göndermeden önce dApp hesaplamalarını yürüten Linux tabanlı sanal makinedir. Tüm dApp hesaplamaları Cartesi düğümleri (Cartesi node’ları) tarafından yürütülür. Cartesi’nin Linux kullanması dApp’lerin yaygın kullanılan programlama dilleriyle yazılabilmesine imkan tanır.
İlginizi Çekebilir: Blockchain Node Nedir?
- Noether Side Chain (Noether Yan Zinciri):
Noether, veri kullanılabilirliğini artırmak için ana zincir dışındaki bellek ve veri depolama alanıdır. Noether yan zinciri, yalnızca kısa süreli ihtiyaç olan verileri depolama özelliğine sahiptir. Uzun vadede kullanılmayan veriler silinir. Bu sayede yerden tasarruf sağlanır ve blok zinciri daha verimli hale gelir. Nother, merkeziyetsiz uygulamalar için daha düşük gas ücretleri ve daha iyi depolama yönetimi sağlar.
- Cartesi Optimistic Rollups (Cartesi İyimser Toplamaları):
Cartesi optimistic rollups, dApp hesaplamalarının Cartesi sanal makinesinde zincir dışı olarak çalıştırılmasına izin verir. Blok zincirleriyle iletişim optimistic rollups kullanılarak yapılır. Böylece Cartesi, dApp’lerin merkeziyetsiz ve doğrulabilir olma özelliklerini korumuş olur. Ağır hesaplamaları ana blok zincirinde değil de zincir dışında çalıştırıyor olması yüksek ölçeklenebilirlik elde edilmesini sağlar.
Görüldüğü üzere Cartesi hem zincir dışı hem de zincir üstü bileşenler kullanır. Zincir dışı ve zincir üstün hesaplamaların bir arada olmasından doğan hibrit yapısı blockchain teknolojine aerodinamik yazılım geliştirme iş akışlarını getirmektedir. Bu sayede dApp geliştiricileri daha esnek ve ölçeklenebilir bir platformda geliştirme yapma şansına sahip olur.
İlginizi çekebilir: Web3 Geliştiricisi Nasıl Olunur?
Cartesi’yi Farklı Kılan Nedir?
Cartesi’yi farklı kılan en çarpıcı özelliği yazılımcıların ana akım yazılım dillerini kullanarak Linux işletim sistemi ile akıllı sözleşme ve dApp oluşturmalarını sağlamasıdır. Yazılımcılar halihazırda bildikleri dil ile blockchain tabanlı işler yapabildiğinden herkesin kolayca blockchain sektörüne girebilmesi fırsatını oluşturur.
Bu projenin fark yaratan bir diğer özelliği ise yüksek ölçeklenebilirlik sunmasıdır. Zincir dışı olarak optimistic rollups kullanması milyon kat hesaplamalı ölçeklenebilirlik elde edilmesini sağlar. Ayrıca bunu yaparken merkeziyetsizlikten ödün vermez.
Cartesi, belirli bir blok zincirine bağlı olmadığından geliştirme yapabilmek için en iyi blok zincirleri ile bir arada çalışılabilmesine olanak tanır. Ethereum, Matic, Elrond, Binance Smartchain ile halihazırda uyumlu olan Cartesi, diğer blok zincirlerini de eklemek için çalışmalarını sürdürmektedir.
Cartesi’nin farkını ortaya koymasını sağlayan bir diğer yanı ise sunmuş olduğu güvenliktir. dApp’lerin zincir dışı ortamda çalışabilmesini sağladığından kullanıcılar zincir dışında fikir birliğine varabilir. Eğer hileli bir hesaplama girişimi olursa blok zincirini bunu belirleyip cezaya tabi tutar. Ayrıca yapılandırma şeklinden dolayı dApp kullanıcılarının gizliliğini koruyabilmektedir.
Cartesi Kurucuları Kimlerdir?
Cartesi, 2018 yılında Eric de Moura (CEO), Diego Nehab (CTO), Augusto Teixeria (CSO) ve Colin Steil (COO) tarafından kurulmuştur. CEO Eric de Moura WebRadar’da müdendis, Arinoza Bay’de yazılım geliştirici ve WİNGs Telecom’da yazılım tasarımcısı olarak rol almıştır. CTO Diego Nehab ise IMPA üniversitesinde bilgisayar grafikleri, görüntü işleme alanlarında doçenttir.
CSO Augusto Teixeria, akademisyen olarak üniversitelerde çalışmış ve olasılık-grafik teorisi üzerine uzmanlık yapmıştır. COO Colin Steil, çeşitli kuruluşların program elçiliği, küresel ortaklık yöneticiliği ve kurucusu rollerini üstlenmiştir.
Kapanış Düşünceleri
Cartesi, geliştiricilerin Linux ve ana akım programlama dillerini kullanarak blockchain üzerinde merkeziyetsiz yapılar inşa etmesini imkan sağlar. Bu sayede geliştiriciler akıllı sözleşme geliştirmesi için Solidity zorunluluğu ortadan kalkar. Her geliştiricinin alışmış olduğu yazılım diliyle merkeziyetsiz uygulamalar üretebilmesi blockchain ve web3 ekosisteminin daha hızlı bir şekilde gelişmesi imkanını doğurur. Ayrıca tüm bunlar olurken ölçeklenebilir ve verimli bir sistem sunmaktadır.
Cartesi, günümüz ile gelecek arasında yazılım açısından köprü olmayı hedeflemektedir. Web sitesine girildiğinde “30 yıllık yazılım geliştirmeyi aldık ve ona yeni bir ev verdik.” cümlesiyle geliştiricileri karşılaması amaçlarını çok net bir şekilde ortaya koymaktadır. Doğru bir acı noktasına temas ettiğinden Cartesi işletim sistemi ilerde geliştiriciler tarafından yaygın kullanılan bir platform haline gelebilir.
En son gelişmelerden haberdar olmak için Twitter, Instagram, YouTube ve LinkedIn üzerinden bizi takip edebilirsiniz. Soru ve görüşlerinizi Telegram kanalından bize iletebilirsiniz.
