Blockchain uygulamalarının sayısı arttıkça ihtiyaca göre yeni programlama dilleri çıkmaktadır. Move programlama dili de Diem blok zinciri için oluşturulmuş bir dildir. Diem projesi durdurulmuş olsa da Move dili farklı blok zinciri uygulamalarında kullanılmaya devam etmektedir. Henüz yaygın bir kullanımı yoktur ancak tasarımı gereği büyümeye açık bir dildir.
Move Programlama Dili Nedir?
Move programlama dili, Meta tarafından akıllı sözleşmeler ve özelleştirilebilir işlemler geliştirmek için oluşturulmuş programlama dilidir. Move bir bytecode dili olmakla birlikte Rust tabanlıdır. Bayt kodu Assembly’den daha yüksek seviyedeyken kaynak (source) dilden daha düşük düzeydedir. Bayt kodu, bayt kodu doğrulayıcısı tarafından zincir üzerinde kontrol edilir ve ardından bayt kodu yorumlayıcısı tarafından yürütülür.
Geliştirici ekip dijital varlıkların yönetimindeki erişim kontrolü ve nadirlik sorunlarını çözebilmek için daha esnek ve güvenli bir yaratmayı amaçlamıştır. Move, çift harcama (double spending) sorunun üstesinden gelebilmek için dijital varlıkların klonlanamayacak şekilde tasarlanmıştır. Move’da dijital varlıklar aynı anda yalnızca bir kişiye ait olabilir ve yalnızca bir kez harcanabilir. Varlıkların yaratılmasına getirilen bu kısıtlama çifte harcamayı önleyerek Move’u güvenli bir dil haline getirmektedir.
Move’un Diğer Dillerden Farkı Nedir?
Move kodları önce bayt kodu doğrulayıcı tarafından kontrol edilip sonrasında doğrudan bayt kodu yorumlayıcısı tarafından yürütülür. Bu mekanizma işlemlere derleme maliyetini eklemeden gaz ücretlerini en aza indirir ve güvenliği üst seviyelere taşır. Move dilinin diğer farkları şöyle sıralanabilir:
- Tür, bellek, kaynak güvenliğine sahip olmayan programlara izin vermez
- Fonsiyonel doğrulama için modülleri izole eder
- Programlar dijital varlıklara doğrudan entegre olabilir
- Dijital varlıklar için varsayılan olarak tür sistemi uygulanmaz
Move Programlama Dilinin Temel Bileşenleri
Move’un temel bileşenleri dilin özelliklerinin neye dayandığını anlayabilmek için oldukça önemlidir. Move programlama dilinin temel bileşenleri şu şekildedir:
- Veri Tipleri
- Yapı
- Prosedürler
- Bytecode Doğrulayıcısı
- Bytecode Yorumlayıcısı
- Move Sanal Makinesi (VM)
Move Dilinin Ortaya Çıkma Hedefleri
Birinci Sınıf Kaynaklar: Move’un en önemli özelliklerinden birisi birinci sınıf kaynakların sağlanmasıdır. Özel bir varlık belirli bir kaynak türü olarak bildirerek daha güvenli bir program oluşturulabilir. Birinci sınıf kaynaklar, erişim kontrolü avantajlarını beraberinde getirir. Ayrıca birinci sınıf kaynaklar güvenli dijital varlıkların yanı sıra uygun iş mantığının geliştirilmesine de yardımcı olur.
Esneklik: Erişim düzeyini ve araçları özelleştirebilmek için Move dili esnek erişim kontrolü sağlamaktadır. Dilin çok yönlü ve ölçeklenebilir olması için Move yaratıcıları esnekliği önemli bir tasarım hedefi olarak belirlemiştir.
Güvenlik: Move dilinin yaratılmasındaki temel hedef güvenliktir. Tür güvenliği, kaynak güvenliği ve bellek güvenliği gibi önemli özelliklere uymayan programlar Move tarafından reddedilir.
En son gelişmelerden haberdar olmak için Digicentralized Twitter ve Instagram hesaplarını takip edebilirsiniz.
