Blockchain tabanlı projelerin yaygınlaşmasıyla birlikte White Paper nedir sorusu birçok kişi tarafından merak edilmeye başlamıştır. Yalnızca blockchain ve kripto para alanında kullanılmayan bu terim, kripto para yatırımcılarının artış göstermesiyle birlikte çok daha sık gündem olmaktadır. Projeleri yakından takip etmek isteyenlerin dikkatle incelemesi gereken White Paper’ın ne olduğunu bu yazımızın devamında açıklayacağız.
White Paper Nedir?
White Paper bir ekip veya şirket tarafından çıkartılacak olan projenin amacı, kapsamı, çözüm yöntemleri, mimarisi ve kullanılacak teknolojiler gibi detaylarını açıklayan teknik dokümandır. Aslında White Paper nedir coin dünyası dışındaki projeler için de bilinmesi gerekir. White Paper’da projenin teknik özelliklerini tanıtmak için akademik ve yalın bir dille yazılır.
White Paper yazmanın amacı ürün veya hizmetle ilgili satış yapmadan önce potansiyel müşterileri bilgilendirmektir. Bahsi geçen doküman bir satış sonrası destek materyali değil, satış öncesi tanıtım materyali olarak düşünülmelidir. Profesyonelce hazırlanmış olan bir white Paper’da projeye ilgisi olanlar projenin çözdüğü sorundan işleyişine kadar çok detaylı bilgiler öğrenebilirler.
Günümüzde White Paper blockchain tabanlı projeler için çok büyük önem taşımaktadır. White Paper sayesinde projeye ilgi duyan kişiler yatırım kararı alabilir, ekipte yer almak isteyebilir ve projenin daha fazla kişiye ulaşması için topluluklar oluşturabilir. Bu noktada White Paper’ı analitik ve özenle hazırlanmış projeler ön plana kolayca çıkabilirken çok iyi hazırlanmamış olan White Paper’lar proje hakkında dolandırıcılık kaygılarının oluşmasına sebebiyet verebilmektedir.
White Paper Nereden Okunur?
Kripto para piyasasında yatırım yapmadan önce White Paper okumak çok önemlidir. White Paper projenin temel analizinde kullanılabilecek en önemli kaynaklardan birisidir. Proje ekibi tarafından hazırlanan bu dokümanlarda proje hakkındaki birçok konu ele alınır.
Belli başlı projeler hakkında bilgi toplamak isteyen kişiler White Paper nereden okunur merak etmektedir. White Paper genellikle projelerin web sitelerinde yer alır. Kripto projelerinin orijinal White Paper belgelerinin bulunduğu diğer adresler ise Binance, Coinbase gibi kripto borsalarının projeler hakkındaki sayfalarıdır. Yine proje araştırması için sıklıkla kullanılan Coinmarketcap sitesinde de White Paper bulunup okunabilir.
White Paper Nasıl Yazılır?
White Paper yalnızca kripto projelere özgü bir doküman değilken genel çerçevede kripto projeleriyle anılmasının sebebi Satoshi Nakamoto’dur. Satoshi Nakamoto 31 Ekim 2008 tarihinde Bitcoin White Paper’ını yayınlayarak projesinin detaylarını tüm dünyayla paylaşmıştır. Herkesin tüm bilgilere açıkça erişebilmesi Bitcoin’e ve kripto paralara olan güveni artırmıştır.
Bu nedenle başarılı olmayı amaçlayan her kripto projesi iyi hazırlanmış bir White Paper ile topluluğun karşısına çıkmalıdır. Proje White Paper’ı akıllardaki soruları ne kadar çok yanıtlayabilirse projeye duyulan güven ve yatırım o oranda artmaktadır. Şimdi birkaç temel unsurla White Paper nasıl yazılır inceleyelim.
White Paper başından sonuna kadar projenin amacını ve ekibini yansıtmalıdır. Bundan dolayı ilk olarak kullanılacak stil, dil ve düzene karar verilmelidir. White Paper yazılırken teknik bir doküman hazırlandığı unutulamamalı ve akademik çizgiden uzaklaşılmamalıdır. Olabildiğince herkesin anlayabileceği yalın bir dil kullanılmalıdır.
White Paper’da genellikle yer alan bölümler şunlardır:
- Giriş: Giriş bölümünde proje kısaca tanıtılarak belge boyunca nelerin yer alacağına değinilir.
- Feragatname: Feragatname metnine proje hakkındaki yasal açıklamalar ve uyarılar yer alınır. Mesela feragatnamede kripto para biriminin kullanılamayacağı ülkeler yer alabilir. White Paper’ın teknik bir belge olduğu ve bu belgede yatırımcılara kar elde etme garantisi verilmediği eklenir.
- Projenin Amacı: Projenin hangi problemi çözmeyi amaçladığı bu bölümde açıklanır. Yine bu bölümde pazarın durumu değerlendirilebilir. Eğer varsa rakiplerin hangi konularda eksik kaldığına değinilebilir.
- Çözüm Yöntemi: Projenin problemi nasıl çözdüğünü anlatan bölümdür. Projenin işleyişi tüm detaylarıyla açıklanır. Bu kısımda teknik detaylar, kod örnekleri ve hesaplamalar yer alır. Çözüm yöntemi kısmı yatırımcıların en çok dikkat ettiği bölümlerden birisidir.
- Kripto Para Birimi: Bu kısımda kripto para nasıl arz edileceğinden bahsedilir. Kripto para birimi hakkındaki ne zaman, nasıl, neden ile başlayan birçok soru burada cevaplanmalıdır.
- Proje Ekibi: Proje ekibi yatırımcılar ve kullanıcıların en merak ettiği kısımlardan birisidir. Proje ekibinin daha önce hangi alanlarda çalıştıkları, önceki projeleri, varsa yatırımları bu alanda yer alır.
- Fon Kullanım Planı: Her yatırımcı yatırımın nasıl kullanılacağını bilmek ister. Toplanan fonların nereye gideceği ve nasıl harcanacağı şeffaf bir şekilde açıklanmalıdır. Projenin hangi özelliklerinin yatırıma ihtiyaç duyduğu net bir şekilde dile getirilmelidir.
- Yol Haritası: Yol haritası bölümünde projenin kısa, orta ve uzun vadeli hedefleri belirtilir. Projeye yatırımcı, kullanıcı veya geliştirici olarak dahil olan kişilerin gelecekte neler olacağını anlayabilmesi için ara hedefler tarihleriyle birlikte eklenmelidir. White Paper’larda yol haritası en az 24 aylık çalışma planını açıklamalıdır.
White Paper yazmaya başlamadan önce sektörde adını duyurmayı başarmış projelerin belgelerini incelemek faydalı olur. İncelenebilecek popüler White Paper örnekleri şöyledir:
- Solana White Paper – https://solana.com/solana-whitepaper.pdf
- Shiba White Paper – https://woofpaper.org/
- Chiliz White Paper – https://whitepaper.io/document/522/chiliz-whitepaper
- Avax White Paper – https://www.avalabs.org/whitepapers
- Cardano White Paper – https://docs.cardano.org/
- Ethereum White Paper – https://ethereum.org/en/whitepaper/
Light Paper Nedir?
White paper’lar uzun, ağırlıklı olarak teknik detayların olduğu belgeler olduğu için herkes tarafından anlaşılması kolay olmayabilir. Bazı ekipler projelerinin kolaylıkla daha fazla kişi tarafından anlaşılabilmesi için light paper yayınlarlar. Light paper, white paper’ın sadeleştirilmiş halidir. Bu belgede proje yine belli başlıklara bölünerek anlatılır ancak white paper kadar yoğun teknik detay barındırmaz.
Her projenin light paper’ı bulunmamaktadır. Bu nedenle white paper’ı okuduğunda anlamayan kişiler proje hakkında daha anlaşılır bilgiler edinmek için blog veya Medium sayfalarını ziyaret edebilir. Ayrıca projelerin topluluk sayfalarını takip etmek güncel bilgilerden haberdar olmak açısından bir hayli önemlidir.
