Dijital para uygulamalarının yaygınlaşması ile gündeme gelen blockchain nedir birçok kişi için merak konusudur. Para transferleri, e-noter, bulut bilişim gibi farklı alanlarda blockchain teknolojisi kullanıldığından bu teknolojiyi anlamak uygulama alanlarından rahatlıkla faydalanmayı sağlamaktadır. Blockchain teknolojisinin ne olduğunu bilmeyen birçok kişi güvenliğini merkeziyetsiz yapısıyla sağlayan bu teknolojinin güvensiz olduğunu düşünerek uzak durmaktadır.
Blockchain Nedir?
Blockchain, kriptografi kullanılarak belli bir değer biçilen veri veya varlıkların transfer edilmesini ve depolanmasını sağlayan dağıtık veri tabanı sistemidir. Blockchaine kaydedilen varlıklar somut veya soyut olabilir. Herhangi bir merkeze veya kişiye bağlı olmadığı için blockchain ağında yapılan tüm işlemler herkes tarafından takip edilebilir. Yani blockchain sayesinde merkezi bir sunucu veya güvenliği sağlayacak bir otoriteye gerek kalmaz.
Blockchain teknolojisi dışarıdan yapılan müdahalelere karşı kapalıdır. Ağda yapılan tüm işlemler anonim bilgisayarlar aracılığıyla gerçekleşir. Veriler tek bir merkeze toplanmak yerine birden fazla cihaza dağıtıldığı için kimse dışarıdan müdahale edemez. Blockchain veri tabanı yalnızca ağda işlem yapanlara değil tüm dünyaya açıktır. Sağladığı bu şeffaflık sayesinde işlemler güvenilir bir şekilde yapılabilmektedir.
Blockchain’i Kim Buldu?
Blockchain, Bitcoin’in mucidi Satoshi Nakamoto tarafından bulunmuştur. Satoshi Nakamoto, blockchaini Bitcoin’in kamu işlem defteri olarak geliştirmiştir. İlerleyen zamanlarda Bitcoin’in dayalı olduğu blockchain teknolojisinin farklı alanlarda da kullanılabileceği düşünülmüştür. Çünkü blockchain internet ortamında bir merkeze bağlı olmadan güvenilir işlem yapılmasına olanak sağlamıştır.
Blokchain ağının herhangi bir sahibi yoktur. İsteyen herkes kendi blok zincirlerini çalıştırmak ve geliştirmek için bu teknolojiyi kullanabilir. Satoshi Nakomoto lakaplı kişi veya grup yalnızca bu ağın kurucusudur. Yani ağa sahip olan kimse olmadığından, merkezi bir müdahale yapabilecek kimse de yoktur.
Blockchain Nasıl Çalışır?
Blockchain herhangi bir merkezi olmayan bir kayıt defteridir. Blockchain nasıl çalışır anlayabilmek için kayıt ve blok kavramlarını bilmek gerekir. Kayıtlar, blockchain yapısında oluşturulan her türlü bilgidir. Mesela bir sanal para birimi için kayıtlar para transfer bilgileri olabilir. Ağda yapılan her bir işlem bir kayıt oluşturur. Blok ise kayıtların birleştirilip işlenerek yazıldıkları yerdir. Bloklar özel kriptografi algoritmaları ve dijital imza kullanılarak oluşturulur.
Blockchain ağında yapılan her bir işlem için yeni bir blok oluşturulur ve bloğun özel hash kodu vardır. Ağda yer alan bloklar birbirine bağlıdır ve her blok kendinden önceki blokların hash kodlarına sahiptir. Böylece herhangi bir kopya blok oluşmadan zincirin uzaması sağlanır.
Blok zinciri teknolojisinin nasıl çalıştığını daha kolay kavrayabilmek için geleneksel defter tutma mantığı üzerinden gidelim. Mesela bir evdeki gelir ve giderleri hesaplamak için defter tutuluyor olsun. Herkesin maaşı ay başında yazılır. Ay içinde yapılan tüm harcamalar yine aynı şekilde deftere yazılır. Evde yaşayanlardan birisi yaptığı harcamanın düşük görünmesi için gizlice defter kayıtlarında değişiklik yapabilir. Hatta kayıt tamamıyla silinebilir. Bu değişikliğin defteri tutan kişi tarafından anlaşılması zor olduğu gibi anlaşıldığında kanıtlanması da mümkün değildir. Gelir gider defterinin bir kopyasının evdeki her bir bireye verildiğini düşünelim şimdi. Hasan 1000 TL harcama yaptığında herkes bunu kendi defterine kaydedecektir. Hasan yaptığı harcamayı 800 TL olarak deftere yazdığında evdeki diğer herkesin defterinde 1000 TL olarak yazılı olduğundan kolayca fark edilir.
Blockchain Kullanım Alanları Nelerdir?
Blockchain işlem kolaylığı ve özgürlük sağlar. Eskiden banka olmadan kimse birbirine doğrudan para gönderemezken artık yüksek banka ücretlerini ödemeye gerek kalmadan çok kısa sürede dünyanın yer yerine para gönderilebilmektedir. Artık birçok farklı sektörde blockchain teknolojisinin sunduğu avantajlardan yararlanılmaktadır.
En yaygın blockchain kullanım alanları şöyledir:
- Finans
- IOT
- Sağlık
- Sanat
- Bilim
- Muhasebe
